Een warme lieve dame was ze. Inmiddels is ze overleden op hoge leeftijd maar wat waren de gesprekken fijn met haar. Ze had van alles: hartfalen, longemfyseem, een gebroken heup die niet goed heelde en een bovenarm die door een oude gecompliceerde breuk nooit pijnloos was.
Leeftijd maakte eigenlijk niet uit tussen ons. “We hadden het elke keer zo fijn met elkaar” zoals ze tegen me zei.
We spraken over het nieuws, haar geloof ( ik ben zelf niet gelovig maar dat was prima), haar kinderen en kleinkinderen, haar overleden man en haar levenszin. Mijn dromen en idealen, hoe ik het vak zag en mijn dansopleiding passeerden ook de revue.
We konden ook heel erg lachen met elkaar. Giechelen was het meer. Als twee jonge grietjes zeg maar.
Haar jeugd heeft een grote invloed gehad op de rest van haar leven. Als klein kind had ze last van nat eczeem en in die tijd moest je dan binnen blijven. Buiten spelen was uit den boze om infecties tegen te gaan. Altijd moest ze binnen blijven als anderen naar buiten gingen en dat was verschrikkelijk. In haar hoofd beleefde ze dan maar haar eigen avonturen.
Tijdens dat binnen blijven beloofde ze aan zich zelf dat zodra het mocht, dat elke dag naar buiten zou gaan voor de rest van haar leven.
En dat heeft ze tot hoge leeftijd altijd gedaan. Geen idee hoe ze het voor elkaar kreeg maar het lukte. Ook heeft ze veel gereisd en veel gezien van de wereld. Een avonturierster in hart en nieren.
Ik vroeg haar wel eens hoe ze het vol hield met zoveel pijn en haar antwoord was altijd: ‘Elke dag dat ik weer wakker word, is een kans om weer buiten te spelen. Die wil ik blijven pakken. “
Functie: Chair of Melanoma and Surgical Oncology bij Melanoma Institute Australia, University of Sydney & Royal Prince Alfred Hospital.
Wat betekent bezieling voor jou als hulpverlener?
Bezieling betekent voor mij bevlogenheid en toewijding. Dat wil zeggen dat je passie hebt voor je vak. Als hulpverlener is dat voor mij dat je er alles aan doet om er te zijn voor je patiënten. Dat is best breed; zorgen dat je extra tijd maakt om extra patiënten te zien ondanks dat je spreekuur vol is, omdat mensen anders te lang moeten wachten op een eerste consult, de tijd nemen voor een consult, technisch goed operaties uitvoeren, wetenschappelijke studies opzetten en uitvoeren, zodat je patiënten de meest nieuwe behandelingen kan aanbieden.
Hoe is je energie vandaag?
Okay, door de COVID-19 situatie is het werk minder leuk geworden gedurende het laatste jaar. Mogelijkheden voor contacten met patiënten en collegae is een stuk minder geworden en daar haal ik normaliter veel energie uit.
Waarom ben je hulpverlener geworden?
Mijn favoriete tante kreeg te maken met uitgezaaide borstkanker toen ik kind was. Zij werd toen behandeld met chemotherapie en bestralingen, waardoor ze onder andere kaal werd. Dat heeft veel indruk op mij gemaakt, ik was er een beetje bang van, dat zij zo veranderde door de kanker (behandelingen) en tegelijkertijd fascineerde het mij ook, hoe het kon dat DNA en cellen zo’n ziekte veroorzaakte. Ik wist toen dat ik arts wilde worden om mensen met kanker te helpen.
Waar wil je op terug kijken als je met pensioen bent?
Dat ik zo veel mogelijk mensen naar tevredenheid heb mogen helpen en dat ik eraan heb bijgedragen dat de zorg voor kanker (vooral melanoom en merkel cel carcinoom) patiënten is verbeterd door het wetenschappelijk onderzoek waaraan ik heb gewerkt.
Advies: Houd Moed.
Absoluut! Zowel COVID-19 zal de wereld uit gaan, als dat we ieder jaar zorgen dat kanker beter behandeld kan worden. Uiteindelijk zal ook kanker een chronische ziekte worden.
Hoe ervaar je deze vragen? En wat hebben ze met je gedaan? Wil je iets delen daarover?
Het zijn goede vragen, waar je even goed over moet nadenken.
Het voelt als een soort intervisie en zelf reflectie, waarbij je even voelt waar je mee bezig bent en of je je attitude nog kunt veranderen dan wel verbeteren naar de toekomst.
Functie: Psycholoog in eigen praktijk ‘Yvonne Lankhaar praktijk voor therapie en coaching’
Wat betekent bezieling voor jou als hulpverlener?
Bezieling in het vak als hulpverlener betekent voor mij vanuit mijn tenen er voor de ander willen zijn. Doordat ik naast psycholoog ook ervaringsdeskundige ben op het gebied van chronische pijnklachten hecht ik ontzettend veel waarde aan het écht zien van de ander en er voor de ander zijn. Het komt teveel voor dat klachten en dus ook cliënten over één kam geschoren worden. Mensen herkennen zich dan niet in de behandeling waardoor ze er ook niets mee kunnen. Waardoor ze zich vaak niet eens bloot durven te geven. Want wanneer je het gevoel hebt dat de ander je niet begrijpt houd je toch vaak een bepaalde afstand om jezelf te beschermen, om zo te voorkomen dat je gekwetst wordt. Vanuit een échte verbinding met de ander houd ik een spiegel voor en laat ik mijn cliënten op een andere manier naar zichzelf en hun omgeving kijken. Vanuit veiligheid met een kritische bril kijkend naar wat anders kan.
Wat gaat er nu moeiteloos bij jou?
Wat moeiteloos gaat bij mij is mijn oprechte interesse in de ander. Het kost me geen enkele moeite om te bedenken wat ik wil weten van de ander of welke vraag ik wil stellen. Bij een intakegesprek moet ik echt op de tijd letten, gooi er een muntje in en ik ben zo nieuwsgierig naar alles wat er gespeeld heeft in een mensenleven dat ik kan blijven gaan. In mijn hoofd worden razendsnel linkjes gelegd waardoor bepaald gedrag in het heden soms al deels te verklaren is. Ik voel me een soort detective die informatie verzameld en probeert te duiden. Een intakegesprek vind ik een ontzettend leuk onderdeel van de behandeling. Maar ook later in de behandeling en overigens ook buiten mijn werk om, is oprechte interesse iets wat moeiteloos gaat bij mij. Het geeft me veel energie om de ander op zo’n, voor mij, makkelijke manier ‘te zien’.
Welke hulp heb jij ontvangen in het verleden? En, hoe was dat om te ontvangen?
Op een aantal cruciale momenten in mijn leven heb ik belangrijke hulp mogen ontvangen. Eén daarvan was toen ik 16 jaar was. Ik ging toen door een ontzettend moeilijke periode heen. Ik kreeg in die periode hulp van een psycholoog die al snel aangaf dat ik haar altijd mocht bellen. Het is weleens voorgekomen dat ik haar ’s avonds laat belde en zoals ze gezegd had was dat geen enkel probleem. Dat is altijd een voorbeeld voor me geweest en dat draag ik nu ook uit in mijn praktijk naar mijn cliënten. Er wordt nooit misbruik van gemaakt en ik weet hoe het voelt dat er altijd iemand voor je is wanneer het nodig is. De echt kritieke momenten dat iemand een beroep op je doet staan vaak bol van de kwetsbaarheid, dat je er dan mag zijn voor iemand dat is zo kostbaar. De manier waarop ik mijn hulp kreeg heeft mij gevormd tot de hulpverlener die ik ben. Ik weet uit mijn ervaring als cliënt dat iemand je leven kan veranderen en ik weet inmiddels uit mijn ervaring als behandelaar dat je die rol kunt vervullen. Mooier werk dan dit kan ik mij niet voorstellen.
Welk gevoel wil je meer ervaren in je werk?
Ik zou nog wat meer tevredenheid willen ervaren. Mijn lat ligt hoog en ik vind het fijn als mensen tevreden zijn met de behandeling. Dat wil niet zeggen dat ik een pleaser ben in mijn behandelingen, verre van dat. Maar ik kan delen van behandelgesprekken nog weleens afspelen in mijn hoofd en dan ineens bedenken dat ik daar een super duidelijk voorbeeld van had gehad of juist een kritische vraag had willen stellen op dat moment.
Als ik dan kijk naar de kern waar het wat mij betreft om gaat, van mens tot mens een connectie maken waarin de ander durft te zijn, durft te voelen en durft te veranderen, dan gaat het niet om het perfecte voorbeeld, of de perfecte vraag. Dan bestaat perfectie niet. Dan bestaat alleen het proces, waarin je de ander mag begeleiden naar een punt waarop de cliënt zelf verder kan of bij jou uitgeleerd is. Zo simpel is het, maar zo simpel is dan toch ook weer niet altijd. We blijven leren.
Advies
Kom nu in beweging.
Kijk vaker naar de kern en het grote geheel van een behandeling in plaats van naar een specifiek gesprek of zelfs een deel van een gesprek. Perfectie bestaat niet. En als perfectie bestaat dan is het niet in woorden te vatten maar dan is het ‘er zijn voor de ander’.
Hoe ervaar je deze vragen? En wat hebben ze met je gedaan? Wil je iets delen daarover?
De vragen zorgen ervoor dat ik nadenk over wat het voor mij betekent om hulpverlener te zijn. Wat de kern is. Dat ik nadenk over de essentie van hulpverlenen als werkwoord. Waarom ben ik hulpverlener, wat kan en wil ik in die rol voor een ander betekenen? Wat voor een hulpverlener ben ik en wie wil ik zijn in die rol?
Deze vragen beantwoorden maakt dat ik ontzettend blij word van mijn vak. Hoeveel verschil je kunt maken in een moeilijke en zware tijd van een medemens. Dan kun je alleen maar dankbaar zijn dat je die rol mag vervullen. En dan gaat het voor mij dus op de eerste plaats altijd om het contact, zorgen dat de ander zich gezien en gehoord en veilig voelt.
Je wordt geboren als zoon of dochter en misschien ook als broer of zus. (en je kan het breder trekken met neef of nicht etc)
In de loop van elk leven komen daar andere rollen bij: vriendschappen, nieuwe familieleden in wiens leven je een rol speelt, collega’s, partnerschappen, relaties etc.
Maar rond je 18e maken we bijna altijd een keuze in welke rol we gaan werken. Je kiest dan een opleiding en deze leidt je op tot een rol die je veel gaat spelen. Wellicht wel tot aan je pensioen…
Na je diploma ben je dan in een keer hulpverlener. Iedere hulpverlener heeft zo zijn of haar eigen motivatie om dit beroep uit te oefenen natuurlijk. Wel heeft iedere hulpverlener een sterke intrinsieke reden om dit vak uit te oefenen.
De rol van hulpverlener is een uitdagende rol. Je stelt jezelf beschikbaar om mensen te helpen waarbij je je eigen persoonlijkheid op een lager pitje zet en de ruimte wil geven aan een ander. Daarbij zet je natuurlijk je expertise in om daadwerkelijk iemand verder te helpen. Prachtig als dat lekker loopt.
Maar wat als er een rol bij komt die je liever niet in neemt? De rol van patiënt om precies te zijn.
Er zal dan echt een verandering optreden die veel invloed op je zal hebben. Wedden dat je je eigen rol als hulpverlener anders gaat zien?
In 2017 werd ik een keer kankerpatiënt. Geen leuke rol om in te rollen. Geen fijne wending in mijn leven. In een keer ging het om leven en dood. Veel dingen die eerder triviaal waren, vielen in een keer in het niets. Het zet een hoop zaken in een ander perspectief. Later dat jaar werd ik moeder van een patiënt (mijn dochter werd te vroeg geboren en 11 weken ziekenhuisopname volgde) en ook die rol was ik eigenlijk niet van plan geweest om in te nemen. Maar het gebeurde wel.
In dat jaar heb ik veel soorten hulpverleners ontmoet en heb ik geleerd dat je als patiënt enorm afhankelijk van ze kan zijn. Ook zag ik in dat hulpverleners je kunnen maken of breken. Echt letterlijk zo.
Zijn die laatste categorie slechte hulpverleners? Nee hoor. Ik ga geen collega’s afzeiken of een in een slecht daglicht zetten. Nooit.
Wel kan ik zeggen dat je als patiënt kwetsbaar bent en erg sterk afhankelijk kan zijn van je hulpverlener. En die afhankelijkheid is vaak niet fijn.
Dat inzicht heb ik mee genomen en heeft me een nieuwe blauwdruk gegeven in hoe ik mijn werk uitoefen. Ik geef mijn patiënten veel autonomie en ik zie dat het gewaardeerd wordt. Verder heb ik na mijn herstel van alles duidelijker keuzes gemaakt in wie ik wil behandelen. Liever “zwaardere” problematiek zoals terminale zieke mensen, psychische klachten, kanker, chronische pijn etc dan “lichtere” problematiek zoals wat nek/schouderklachten.
De rol van patiënt was niet leuk om te spelen en gelukkig is die tijd voorbij maar het heeft mijn wensen en behoeftes in hoe ik mijn werk wil uitoefenen wel scherper gemaakt. Gelukkig heb ik er ook naar geluisterd en voer ik het daadwerkelijk nu ook uit.
Bezieling is voor mij dat wat ik doe dicht ligt bij wat ik wil doen, bij wie ik wil zijn.
Voor mij geldt dat ik graag het verschil wil maken. Ik wil mijn medemensen graag daar waar ik kan helpen. Dat kan zijn door duidelijkheid en uitleg te geven over hun klachten of symptomen, door ze te helpen ermee om te gaan, en daar waar ik kan ze te genezen of klachten te verbeteren.
Hoe staat het nu met je relativeringsvermogen?
Juist dankzij mijn vak en het feit dat ik veel mensen met uiteenlopende problemen tegenkom uit alle hoeken van de samenleving, relativeert dat mijn eigen dagelijkse leven. Elke dag word ik geconfronteerd met hoe belangrijk gezondheid is.
Wat was in het verleden in positieve zin belangrijk voor jou?
‘Let it go like water off a duck’s back’. Dat heb ik geleerd van een vriendin. Wat ik mooi vind aan mijn vak is juist de betrokkenheid en medemenselijkheid. Maar als iets me heel erg raakt of ik pieker ergens over, dan helpt deze zin me om dingen los te laten die me niet dienen of waar ik op een ander moment op terug wil komen.
Welke mensen/patiënten zou je meer willen helpen?
We hebben veel mensen in onze maatschappij die niet de financiële middelen hebben of voor wie de wereld niet perse een veilige plek is. Mensen die benadeeld worden. Dat vind ik schrijnend, dat raakt me. In mijn vak kom ik iedereen tegen, en ik besef me dat ik bevoorrecht ben. Juist ook voor die mensen wil ik er zijn.
Advies: Zoek deze keer de weg van de minste weerstand. Het zal je lichtheid geven.
Antwoord: dat lijkt me een mooie mantra voor vandaag 😉
Froukje Verdam (41 jaar)